و همانا خداوند مهربان است
یاد خدا تنها به ذكر زبانى نیست، اگر چه یكى از مصادیق روشن یاد خداست، زیرا آنچه مهم است یاد خدا بودن در تمام حالات خصوصاً در وقت گناه است.
یاد خداوند بركات بسیار دارد، از جمله:
الف: یاد نعمت هاى او، عامل شكر اوست.
ب: یاد قدرت او، سبب توكّل بر اوست.
ج: یاد الطاف او، مایه محبّت اوست.
د: یاد قهر و خشم او، عامل خوف از اوست.
ه: یاد عظمت و بزرگى او، سبب خشیت در مقابل اوست.
و: یاد علم او به پنهان و آشكار، مایه حیا و پاكدامنى ماست.
ز: یاد عفو و كرم او، مایه امید و توبه است.
ح: یاد عدل او، عامل تقوا و پرهیزكارى است.
انسان، بى نهایت طلب است و كمال مطلق مى خواهد، ولى چون هر چیزى غیر از خداوند محدود است و وجود عارضى دارد، دل را آرام نمى گرداند. در مقابل كسانى كه با یاد خدا آرامش مى یابند، عده اى هم به متاع قلیل دنیا راضى مى شوند. «رضوا بالحیاة الدنیا واطمأنوا بها»
نماز، ذكر الهى ومایه آرامش است. «و اقم الصّلاة لذكرى»(150)، «الا بذكر اللَّه تطمئن»
ممكن است معناى «الا بذكر اللَّه تطمئن القلوب» این باشد كه به واسطه ذكر و یادى كه خدا از شما مى كند، دلهایتان آرام مى گیرد، یعنى اگر بدانیم خداوند ما را یاد مى كند و ما در محضر او هستیم، دلهایمان آرامش مى یابد. چنانكه حضرت نوح علیه السلام به واسطه كلام الهى «اصنع الفلك باعیننا»(151) آرام گرفت و امام حسین علیه السلام به هنگام شهادت على اصغرش با عبارت «هیّن علىّ انّه بعین اللَّه» این آرامش را ابراز فرمود و یا در دعاى عرفه آمده است: «یا ذاكر الذاكرین»
سؤال: اگرچه در این آیه آمده است كه دلها، و به ویژه دل مؤمن، با یاد خدا آرام مى گیرد، امّا در آیات دیگرى مى خوانیم هرگاه مؤمن خدا را یاد كند، دلش به لرزه مى افتد. «انما المؤمنون الّذین اذا ذكر اللَّه وجلت قلوبهم»(152) آیا این لرزش و آرامش مى توانند در یكجا جمع شوند؟ راه توجیه آن چیست؟
پاسخ: براى تصوّر وجود این همزمان آرامش و لرزش در یك فرد، توجّه به این مثال ها راهگشا مى باشد:
الف: گاهى انسان بخاطر وجود همه مقدمات، اطمینان و آرامش دارد، امّا در عین حال از نتیجه هم نگران و بیمناك است. مثل جراح متخصصى كه به علم و كار خود مطمئن است، ولى باز در هنگام عمل شخصیّت مهمى دلهره دارد.
ب: فرزندان، هم به وجود والدین، احساس آرامش مى كنند و هم از آنها حساب مى ب
یاد خداوند بركات بسیار دارد، از جمله:
الف: یاد نعمت هاى او، عامل شكر اوست.
ب: یاد قدرت او، سبب توكّل بر اوست.
ج: یاد الطاف او، مایه محبّت اوست.
د: یاد قهر و خشم او، عامل خوف از اوست.
ه: یاد عظمت و بزرگى او، سبب خشیت در مقابل اوست.
و: یاد علم او به پنهان و آشكار، مایه حیا و پاكدامنى ماست.
ز: یاد عفو و كرم او، مایه امید و توبه است.
ح: یاد عدل او، عامل تقوا و پرهیزكارى است.
انسان، بى نهایت طلب است و كمال مطلق مى خواهد، ولى چون هر چیزى غیر از خداوند محدود است و وجود عارضى دارد، دل را آرام نمى گرداند. در مقابل كسانى كه با یاد خدا آرامش مى یابند، عده اى هم به متاع قلیل دنیا راضى مى شوند. «رضوا بالحیاة الدنیا واطمأنوا بها»
نماز، ذكر الهى ومایه آرامش است. «و اقم الصّلاة لذكرى»(150)، «الا بذكر اللَّه تطمئن»
ممكن است معناى «الا بذكر اللَّه تطمئن القلوب» این باشد كه به واسطه ذكر و یادى كه خدا از شما مى كند، دلهایتان آرام مى گیرد، یعنى اگر بدانیم خداوند ما را یاد مى كند و ما در محضر او هستیم، دلهایمان آرامش مى یابد. چنانكه حضرت نوح علیه السلام به واسطه كلام الهى «اصنع الفلك باعیننا»(151) آرام گرفت و امام حسین علیه السلام به هنگام شهادت على اصغرش با عبارت «هیّن علىّ انّه بعین اللَّه» این آرامش را ابراز فرمود و یا در دعاى عرفه آمده است: «یا ذاكر الذاكرین»
سؤال: اگرچه در این آیه آمده است كه دلها، و به ویژه دل مؤمن، با یاد خدا آرام مى گیرد، امّا در آیات دیگرى مى خوانیم هرگاه مؤمن خدا را یاد كند، دلش به لرزه مى افتد. «انما المؤمنون الّذین اذا ذكر اللَّه وجلت قلوبهم»(152) آیا این لرزش و آرامش مى توانند در یكجا جمع شوند؟ راه توجیه آن چیست؟
پاسخ: براى تصوّر وجود این همزمان آرامش و لرزش در یك فرد، توجّه به این مثال ها راهگشا مى باشد:
الف: گاهى انسان بخاطر وجود همه مقدمات، اطمینان و آرامش دارد، امّا در عین حال از نتیجه هم نگران و بیمناك است. مثل جراح متخصصى كه به علم و كار خود مطمئن است، ولى باز در هنگام عمل شخصیّت مهمى دلهره دارد.
ب: فرزندان، هم به وجود والدین، احساس آرامش مى كنند و هم از آنها حساب مى ب
۱.۹k
۰۵ آبان ۱۴۰۳
