بررسی استدلال دکتر غنی نژاد در مورد رابطه حق حیات، تکلیف

بررسی استدلال دکتر غنی نژاد در مورد رابطه حق حیات، تکلیف زیستن و مالکیت!

شرح استدلال:
خدا به انسان حیات داده است
حق حیات حق بنیادین بشر است و کسی حق ندارد آن را سلب کند (به جز جایی که حق حیات دیگری را بخواهد سلب کند)
انسان مکلف است این حیات را حفظ کند
برای حفظ حیات باید تامین معاش کند
لازمه تامین معاش حق مالکیت است

دکتر غنی نژاد ادعا می کنند که این گزاره ها مبنای دینی دارد و با اسلام سازگار است!

اما اسلام در این رابطه چه می گوید؟
در مقابلِ لاک نظر شهید مطهری بر این است که اگر چه حق حیات یک حق طبیعی اساسی است اما حق بنیادین بشر حق تکامل است. مطلبی که هیچ کدام از فلاسفه غرب به آن اشاره نکرده اند و انسان را در سطح یک حیوانِ دارای حیات معرفی کرده اند. همان تفاوتی که علامه جوادی آملی به آن اشاره کرده و میگوید انسان حیوان ناطق نیست بلکه حیّ متاله است! یعنی ذی حیاتی است که برای خدایی شدن آفریده شده است. خلقت او جهت دار است و این جهت همان است که فرمود: یا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه! (انشقاق-6)

فلذا اینگونه نیست که تنها تکلیف انسان حفظ حیات مادی اش باشد!
بلکه اتفاقا تکلیف انسان حفظ و رشد حیات معنوی است تا آنجا که در اعلی درجه این رشد معنوی، فدا کردن جان (شهادت) اوج کمال است.

وجه ممیزه حقوق در اسلام و غرب همین نکته است که حق بنیادین (و طبیعتا تکلیف بنیادین) انسان کدام است؟

هر کدام از این دو مبنا را بپذیریم امتداد آثارش تا جزئی ترین رفتارها و پدیده های فردی و اجتماعی خود را نشان می دهد.


حقوق طبیعی از دیدگاه جان لاک و مرتضی مطهری