تجربه های عاشقانه، حقوق و آداب عشق

س- استاد، با کمال معذرت آیا می توانم از تجربیات عاشقانه خودتان بپرسم؟

ج- من در زندگینامه خودم اعتراف کرده ام که من از کودکی عاشق بوده ام و تاکنون لااقل چهار تا عشق بزرگ داشته ام که در همه آنها شدیداً ناکام بوده ام و هر چه دارم از این عشقها و ناکامیهای آن است. همین قلم من ، مخلوق این عشقها و ناکامیهای حاصل از آن است . عشق در عالم خاک محکوم به شکست و فراق است و انسان عاشق اگر این حق را نداند و نفهمد و تصدیق نکند در عشق، تباه و دیوانه می شود و در دوزخ ساقط می گردد. و اگر معرفت لازم بر این حق را یافته و حقوق عشق را ادا کند به خدا می رسد.
===========
س- حقوق عشق چیستند؟

ج- در این باب سخن بسیار گفته ام. در یک کلام حق عشق چیزی جز مراتب و مدارج گذشتن از «خود» و منیت ها نیست و نهایتاً گذشتن از معشوق . و حفظ عشق در فراق . و عفو نمودن معشوق و تا ابد او را دعا نمودن. از خود گذشتن (از جان و نان و نام و دل خود) بی هیچ توقعی از معشوق. این کل حق عشق است.

عشق، قلمرو پاک شدن از خاک است. پس عشق، قلمرو مرگ قبل از مرگ است. پس انسان هرگز نباید از عاشق شدن بترسد و شکست های قبلی را تبدیل به بدبینی و نفرت سازد. مهمترین آفت و خطر عشق، کینه نسبت به معشوق است که دل عاشق را می می راند و کافرش می سازد.

استاد علی اکبر خانجانی
ناگفته ها و ناشنیده های عصر ما ص ۱۶