اسلام ایرانیان

اسلام ایرانیان۲۷
آیین زرتشتی در ایران ساسانی (کانون دیگرش در شیز آذربایجان) بود، در روزگار اسلام نیز همچنان شکوفان ماند. اندک اندک شبکه آتشگاهها با کم شدن زردشتیان رو به کاستی نهاد. با اینهمه بیشتر مردم فارس تا قرن دهم میلادی همچنان به آیین زرتشت وفادار ماندند و پس از آن تا روزگار کشورگشایی سلجوقیان در سده یازدهم باز گروه انبوهی زرتشتی در فارس می‏زیستند. شرح جالبی از پیکار میان مسلمانان و زرتشتیان در شهر کازرون در زمان ابواسحاق ابراهیم بن شهریار الکازرونی که بنیانگذار یکی از فرقه‏های متصوفان است و در سال 1034 میلادی درگذشته است، در دست داریم. بسیاری از زرتشتیان به راهنمایی این شیخ به اسلام گرویدند ولی از این کتاب (کتاب معجم البُلدان یاقوت) و نیز از کتابهای دیگر اسلامی چنین برمی‏آید که موقعیت زرتشتیان همچنان استوار بوده است. عامل کازرون در روزگار آل بویه که از آنجا بر سراسر فارس فرمان می‏راند زرتشتی بود و «خورشید» نام داشت. وی در دیده فرمانروای بویهی شیراز چنان پایگاه بلندی داشت که این شاهزاده بویهی فرمان داد تا شیخ کازرونی نزد او برود و سرزنشهای او را به سبب آشوبی که برای مسلمان کردن مردم برپا کرده بود بشنود (ص 117- 121). مسلمانان و زرتشتیان دو گروه عمده فارسی بودند و مسیحیان و یهود بسیار اندک بودند.» در صفحه 399 می‏نویسد: «هرچه بر دامنه اندیشه‏های اسلامی افزوده می‏شد جنبشهای گوناگون مانند صوفیگری و شیعیگری رونق می‏یافت و در نتیجه پناهگاهی برای ایرانیانی که نمی‏توانستند از اندیشه‏های کوتاه و توسعه نیافته زرتشتی پیروی کنند پدید می‏آمد. هنگامی که فرمانروایان دیلمی ایران به تشیع گرویدند و بخشهای غربی ایران را از دست خلیفه بدر بردند و سرانجام در سال 945 میلادی (334 هجری) بر بغداد دست یافتند، آیین زرتشت رو به زوال نهاد. دیگر آل بویه اسلام و زبان عربی را برگزیدند، زیرا که این هر دو جنبه بین المللی گرفته بود و حال آنکه زرتشتیان به محلات مخصوص‏