اسلام ایرانیان

اسلام ایرانیان ۲۸
زرتشتی نشین رانده شده بودند. چنین می‏نماید که روی هم رفته آل بویه شیعی مذهب در برابر پیروان مذهبهای دیگر مسامحه و بردباری پیشه کرده بودند، زیرا خلفای سنی و بسیاری از گماشتگان رسمی سنی مذهب را بر سر کارها بر جای می‏گذاشتند. چنانکه گفتیم عامل زرتشتی کازرون نیز از جمله این گونه کسان بود. اما آل بویه بیشتر دلبستگی به سنتهای عربی خاندان علی علیه السلام و فرهنگ اسلامی داشتند تا به سربلندی‏های گذشته ایران؛ مثلًا عضدالدوله یکی از پادشاهان آل بویه در سال 955 میلادی (344 هجری) دستور داد تا کتیبه‏ای در تخت جمشید به عربی بکنند.»
چه عاملی سبب شد که قرنها بعد از زوال سیادت سیاسی عرب، مردم ایران گرایش بیشتری نسبت به اسلام نشان بدهند؟ آیا جز جاذبه اسلام و سازگاری آن با روح ایرانی چیز دیگری در کار بوده است؟.
خود حکومتهای مستقل ایرانی که از لحاظ سیاسی دشمن حکومتهای عربی بودند، بیش از حکومتهای عربی پاسدار اسلام و مؤید و مروّج علمای اسلام و مشوّق خدمتگزاران اسلام بودند؛ دانشمندان را در تألیف و تصنیف کتابهای اسلامی و در تعلیم علوم اسلامی کمک می‏کردند.
شور و هیجانی که ایرانیان نسبت به اسلام و علوم اسلامی در طول چهارده قرن اسلام حتی در دو قرن اول- که سرجان ملکم انگلیسی نام آنها را «دو قرن سکوت» گذاشته است- نشان دادند، هم از نظر اسلام بی‏سابقه بود و هم از نظر ایران؛ یعنی نه ملت دیگری غیر از ایرانی آن قدر شور و هیجان و عشق و خدمت نسبت به اسلام نشان داده است و نه ایرانیان در دوره دیگری برای هدف دیگری (چه ملی و چه مذهبی) این قدر شور و هیجان نشان داده‏اند.
ایرانیان پس از استقلال بدون هیچ مزاحمتی می‏توانستند آیین و رسوم کهن خود را احیا کنند ولی نکردند، بلکه بیشتر به آن پشت کردند و به اسلام رو آوردند، چرا؟ چون آنها اسلام را با عقل و اندیشه و خواسته‏های فطری خود سازگار می‏دیدند، هیچ گاه خیال تجدید آیین و رسومی را که سالها موجب عذاب روحی آنان بود در سر نمی‏پروراندند و این سنتی است که طبق شهادت تاریخ در طول این چهارده قرنی که اسلام به ایران آمده است همچنان باقی و پابرجاست. و اگر ملاحظه می‏کنید که افراد معدود معلوم الهویه‏ای در این روزگار و احیاناً زمانهای گذشته‏