اسلام ایرانیان

اسلام ایرانیان ۱۸
تاریخی خودشان کامل بوده است؛ معتقد بوده‏اند جز خدا را نباید پرستش کرد و مللی را که غیر خدا را به هر شکل و هر صورت پرستش می‏کنند باید نجات داد؛ برای خود رسالتی قائل بوده‏اند که توحید الهی و عدل اجتماعی را برقرار کنند، طبقات مظلوم را از چنگ طبقات ستمگر رها سازند.
سخنانی که در مواقع مختلف در مقام تشریح هدفهای خود گفته‏اند، نشان می‏دهد که صددرصد آگاهانه گام برمی‏داشته‏اند و هدف مشخص و معینی داشته‏اند و واقعاً به تمام معنی نهضتی را رهبری می‏کرده‏اند، واقعاً آنچنان بوده‏اند که علی علیه السلام توصیف می‏کند: «وَ حَمَلوا بَصائِرَهُمْ عَلی‏ اسْیافِهِمْ» «1»همانا بینشهای روشن خویش را بر دوش شمشیرهای خویش حمل می‏کردند. اما جیره خواران استعمار، ناجوانمردانه نهضت اسلامی را در ردیف حمله اسکندر و مغول قرار می‏دهند.
اینها همه درست، ولی تنها قدرت روحی و ایمانی آنان کافی نبود که چنین فتوحاتی نصیب آنها بشود. هرچه باشد محال است جمعیت کمی، آنهم با آن شرایطی که گفتیم بتواند با حکومتی همچون حکومت ساسانی مقابله کند و آن را بکلی محو و نابود سازد «2»جمعیت آن روز ایران را در حدود 140 میلیون تخمین زده‏اند «3»که گروه بی‏شماری از آنان سرباز بودند و حال آنکه تمام سربازان اسلام در جنگ ایران و روم به شصت هزار نفر نمی‏رسیدند و وضع طوری بود که اگر مثلًا ایرانیان عقب نشینی می‏کردند این جمعیت در میان مردم ایران گم می‏شدند، ولی با اینهمه- چنانکه گفتیم- حکومت ساسانی به دست همین عده برای همیشه محو و نابود شد.
پس علت اساسی شکست ایران را در جای دیگری باید جستجو کنیم.
(1). نهج البلاغه، خطبه 148. این تعبیر را امیرالمؤمنین برای مؤمنین زمان رسول خدا آورده است.
(2). همان‏طور که اصحاب حضرت امام حسین (ع) با آنهمه ایمانشان در مدت قلیلی به دست سپاهیان یزید کشته شدند. همین اعراب مسلمان در اروپا پیشروی کردند، اما پس از آنکه مقاومت شدیدی در برابرشان شد خواه ناخواه فتوحاتشان در اروپا متوقف گشت. پس معلوم می‏شود یکی از علل پیروزی مسلمانان این بود که مقاومت شدید و جدی در برابر آنها نمی‏شد، بلکه در اثر نابسامانیهای داخلی کشورهای فتح شده، مقدمشان گرامی داشته می‏شد.
(3). این تخمین از آقای سعید نفیسی است در کتاب تاریخ اجتماعی ایران.