معماری دوره ساسانی

معماری دوره ساسانی


انواع ساخت وساز
ب. ساختمانهای گنبد دار：
 گسترده شدن گنبد روی سکنج ها و در بالای یک تالار مربعی، برجسته ترین ترکیب معماری ساسانیان با معماری خاورمیانه است. ساده ترین و یکپارچه ترین سیستم های ساخت و ساز که پیش از این به وجود آمده بودند، در ساختمان های اردشیر اول در فیروزآباد به طور کامل به کار رفته است. حالت تکنیکی آن در سراسر دوره ساسانیان، کاملا" بدون تغییر باقی مانده و تأثیر قطعی روی معماری اسلیمی گذاشت. فرم تجربی آن، به وضوح، فرق گنبد شرقی را با این تصور هندسی که گنبدهای شرقی لچکی دار هستند، مشخص می کند (تصور می شده که گنبد شرقی لچکی دارد) (روسینال، 1928، 43). تنوع فرم سکنج ها ثابت می کند که تلاش های بسیاری برای پیدا کردن فرم های قانع کننده ای که یک جزء ساختمانی کامل محسوب شوند، صورت گرفته است. در دوره های اولیه (مثل فیروزآباد) آن گنبد مناسب، هنوز به طور کامل پایه گذاری نشده بود ولی در کل به صورت یک هشت ضلعی کاملا" مدور درآمده و استفاده از آن افزایش یافت. نمونه های بعد از آن (مثلا" قصرشیرین) به تکامل هندسی، یعنی تکاملی که معماری اسلیمی در نهایت به آن رسید، نزدیک تر شدند. ارتفاع تالار گنبد دار از 3 ناحیه افقی تشکیل می شود:1- دیوار های ساده، عموما" همراه با درها یا طاق هایی در محل برخورد چهار محور 2-یک ناحیه عبور و مرور که شامل گوشه سکنج ها و عموما" پنجره ها یا طاقچه های تزئینی در محل محورهای اصلی، است. 3 - متعلقات سقف گنبدی: با اضافه کردن طاق نماهای گهواره ای (فاصله2 دهانه) به هر چهار گوشه مربع ایجاد شده، طرح کاملی که نوع معماری استاندارد ایران، از آن زمان تا کنون است، ایجاد می گردد. این پلان چلیپایی که بر اساس بنای"چهار طاق"از مربعی با 4 طاق تشکیل شده و در نمونه­ های اولیه معماری ساسانیان وجود دارد (مثل تخت نشین در فیروزآباد) ممکن است که از معماری اشکانیان و رومیان الهام گرفته شده باشد. اگرچه مربع مرکزی در آن بناها عموما" با چلیپا یا طاق های گهواره ای خاص پوشیده شده است.



مجله مانا
(محسن)