نکتهها و پیام های سوره فجر آیه

نکته‏ها و پیام های سوره فجر آیه 1-5:

1- «فجر» به معنای شکافتن است و مراد از آن، شکافتن تاریکی با سپیده دم است که زمان مقدّس و با ارزشی است و در آن هنگام، جنبنده‏ها به تکاپو می‏افتند و صبح و روز تازه‏ای را آغاز می‏کنند.

2- در بعضی از روایاتی که اشاره به بطون قرآن می‏کند فجر به وجود حضرت مهدی (ع) و لیال عشر به ده امام قبل از او، و" شفع" که در آیه بعد می‏آید به حضرت" علی" و" فاطمه زهرا" (ع) تفسیر شده است.

3- در روایات، برای «شفع» به معنای زوج و «وتر» به معنای فرد، مصادیق زیادی گفته شده است، از جمله اینکه مراد از وتر، روز نهم ذی‏الحجه (روز عرفه) و مراد از شفع روز دهم‏ ذی‏الحجه (عید قربان) است و یا مراد از شفع، دو کوه صفا و مروه است و مراد از وتر، کعبه که یکی است. و یا مراد از وتر، خداوند یکتا و مراد از شفع، مخلوقات‏اند که همه جفت و زوج هستند، یا مراد نماز مستحبّی شفع و وتر است که در سحر خوانده می‏شود و یا مراد از شفع، روز نهم و دهم ذی الحجه و وتر، شب مشعر است.

4- زمان خیلی ارزشمند و بلکه مقدّس است و نباید آن را بیهوده از دست دهیم. خداوند به تمام بخشهای زمان سوگند یاد کرده است؛
«وَ الصُّبْحِ» « مدثر، 34» به صبح سوگند، «وَ الضُّحی‏» « ضحی، 1» به چاشت سوگند، «وَ النَّهارِ» « شمس، 3» به روز سوگند، «وَ الْعَصْرِ» « عصر، 1» به عصر سوگند.
جالب آنکه به سحر سه بار سوگند یاد کرده است. چرا که ساعات پایان شب که سالکان در آن سیر معنوی دارند، از قداست خاصّی برخوردار است:
«وَ اللَّیْلِ إِذا یَسْرِ» « فجر، 4»، «وَ اللَّیْلِ إِذا عَسْعَسَ» « تکویر، 17»، «وَ اللَّیْلِ إِذْ أَدْبَرَ» « مدثر، 33» (به شب سوگند آنگاه که رو به آخر می‏رود، یعنی به هنگام سحر سوگند.)

5- بعضی ایام از قداست ویژه‏ای برخوردار است. مراد از «لَیالٍ عَشْرٍ»، یا ده شب آخر ماه مبارک رمضان است که شبهای قدر در آن قرار گرفته و یا ده شب اول ماه ذی الحجه است که روز عرفه و عید قربان را شامل می‏شود.

6- مخاطبان قرآن، اهل خردند.

7- در اینکه" مقسم به" (چیزی که این سوگندها به خاطر آن یاد شده است) چیست؟ دو احتمال وجود دارد:
نخست اینکه جمله" إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ" (پروردگار تو در کمینگاه است) آیه 14 همین سوره جواب این قسمها است.
دیگر اینکه جواب قسم محذوف است و آیات آینده که سخن از مجازات طغیانگران می‏گوید گواه بر آن است، و در معنی چنین است:" قسم به آنچه گفته شد که ما کفار و طغیانگران را عذاب می‏کنیم".
و به این ترتیب قسم و «مقسم به» روشن می‏گردد.

8- در حدیثی از امام صادق ع می‏خوانیم:" سوره فجر را در هر نماز واجب و مستحبّ بخوانید که سوره حسین بن علی ع است، هر کس آن را بخواند با حسین بن علی ع در قیامت در درجه او از بهشت خواهد بود" .
معرفی این سوره به عنوان" سوره حسین بن علی" ع ممکن است به خاطر این باشد که مصداق روشن" نفس مطمئنه" که در آخرین آیات این سوره مخاطب واقع شده حسین بن علی ع است، همانگونه که در حدیثی از امام صادق ع ذیل همین آیات آمده است.
و یا به خاطر اینکه لیالی عشر (شبهای دهگانه) یکی از تفسیرهایش شبهای دهگانه آغاز محرم است که رابطه خاصی با حسین بن علی ع دارد.