کلام خدا

در شأن نزول آیه آمده است: سائلى وارد مسجد رسول خدا صلى الله علیه وآله شد و از مردم درخواست كمك كرد. كسى چیزى به او نداد. حضرت على علیه السلام در حالى كه به نماز مشغول بود، در حال ركوع، انگشتر خود را به سائل بخشید. در تكریم این بخشش، این آیه نازل شد.

ماجراى فوق را ده نفر از اصحاب پیامبر مانند ابن عباس، عمّار یاسر، جابربن عبداللّه، ابوذر، اَنس بن مالك، بلال و... نقل كرده اند و شیعه و سنّى در این شأن نزول، توافق دارند. (118) عمّار یاسر مى گوید: پس از انفاق انگشتر در نماز و نزول آیه بود كه رسول خداصلى الله علیه وآله فرمود: «مَن كنتُ مولاه فعلىّ مولاه». (119)

پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله در غدیرخم، براى بیان مقام حضرت على علیه السلام این آیه را تلاوت فرمود. (120) و خود على علیه السلام نیز براى حقّانیّت خویش، بارها این آیه را مى خواند. (121) ابوذر كه خود شاهد ماجرا بوده است، در مسجد الحرام براى مردم داستان فوق را نقل مى كرد. (122)

كلمه ى «ولىّ» در این آیه، به معناى دوست و یاور نیست، چون دوستى و یارى مربوط به همه مسلمانان است، نه آنان كه در حال ركوع انفاق مى كنند.

امام صادق علیه السلام فرمودند: منظور از «الّذین آمنوا...»، على علیه السلام و اولاد او، ائمّه علیهم السلام تا روز قیامت هستند. پس هركس از اولاد او به جایگاه امامت رسید با این ویژگى مثل اوست، آنان صدقه مى دهند در حال ركوع. (123)

مرحوم فیض كاشانى در كتاب نوادر، حدیثى را نقل مى كند كه بر اساس آن سایر امامان معصوم نیز در حال نماز و ركوع به فقرا صدقه داده اند كه این عمل با جمع بودن كلمات «یقیمون، یؤتون، الراكعون» سازگارتر است.

امام باقرعلیه السلام فرمود: خداوند پیامبرش را دستور داد كه ولایت على علیه السلام را مطرح كند و این آیه را نازل كرد. (124)

بهترین معرّفى آن است كه اوصاف وخصوصیّات كسى گفته شود ومخاطبان، خودشان مصداق آن را پیدا كنند. (آیه بدون نام بردن از على علیه السلام، اوصاف وافعال او را برشمرده است)

امام صادق علیه السلام فرمود: على علیه السلام هزاران شاهد در غدیر خم داشت، ولى نتوانست حقّ خود را بگیرد، در حالى كه اگر یك مسلمان دو شاهد داشته باشد، حقّ خود را مى گیرد! (125)