تفسیر قرآن

امر به معروف و نهى از منكر در فرهنگ قرآنی

امر به معروف، يعنى سفارش به خوبى ها و نهى از منكر، يعنى بازداشتن از بدى ها.
انجام اين دو امر مهم نياز به سنّ خاصّى ندارد، زيرا لقمان به فرزندش مى گويد: «يا بنّى أقم الصّلاة و امر بالمعروف...»
امر به معروف، نشانه ى عشق به مكتب، عشق به مردم، علاقه به سلامتى جامعه و نشانه آزادى بيان، غيرت دينى، ارتباط دوستانه بين مردم و نشانه فطرت بيدار و نظارت عمومى و حضور در صحنه است.
امر به معروف و نهى از منكر، سبب تشويق نيكوكاران، آگاه كردن افراد جاهل، هشدار براى جلوگيرى از خلاف و ايجاد نوعى انضباط اجتماعى است. قرآن مى فرمايد: شما مسلمانان بهترين امّت هستيد، زيرا امر به معروف و نهى از منكر مى كنيد.(292)
حضرت على عليه السلام مى فرمايد: امر به معروف و نهى از منكر، مصلحت عامّه است.(293) چنانكه در حديث ديگر مى خوانيم: كسى كه جلوى منكر را نگيرد، مانند كسى است كه مجروحى را در جاده رها كند تا بميرد.(294)
پيامبرانى همچون حضرت داود و حضرت عيسى عليهما السلام به كسانى كه نهى از منكر نمى كنند، لعنت فرستاده اند.(295)
قيام امام حسين عليه السلام براى امر به معروف و نهى از منكر بود. «انما خرجتُ لطلب الاصلاح فى امّة جدّى اريد ان آمر بالمعروف و انهى عن المنكر»(296)
در حديث مى خوانيم: به واسطه ى امر به معروف و نهى از منكر، تمام واجبات به پا داشته مى شود.(297)
قرآن مى فرمايد: اگر در مجلسى به آيات الهى توهين مى شود، جلسه را به عنوان اعتراض ترك كنيد تا مسير بحث عوض شود.(298)
انسان بايد هم در دل از انجام گناه ناراحت باشد، هم با زبان، آن را نهى كند و هم با اِعمال قدرت و قانون، مانع انجام آن شود.
اگر كسى را به كار خوبى دعوت كرديم، در پاداش كارهاى خوب او نيز شريك هستيم، ولى اگر در برابر فساد، انحراف و گناه ساكت نشستيم، به تدريج فساد رشد مى كند و افراد فاسد و مفسد بر مردم حاكم خواهند شد.
سكوت و بى تفاوتى در مقابل گناه، سبب مى شود كه گناه كردن عادّى شود، گنهكار جرأت پيدا كند، ما سنگدل شويم، شيطان راضى گردد و خدا بر ما غضب نمايد.
امر به معروف و نهى از منكر، دو وظيفه الهى است و توهّماتى از اين قبيل كه:
گناه ديگران كارى به ما ندارد، آزادى مردم را سلب نكنيم، من اهل ترس وخجالت هستم، با يك گل كه بهار نمى شود، عيسى به دين خود موسى به دين خود، ما را در يك قبر قرار نمى دهند، ديگران هستند، من چرا امر به معروف كنم؟ با نهى از منكر، دوستان يا مشتريان خود را از دست مى دهم، و امثال آن، نمى توانند اين تكليف را از دوش ما بردارند.