کوروش بزرگ در شاهنامه (قسمت دوم):
از کتاب آثارالباقیه نوشته ابوریحان بیرونی: کورش که کیخسرو است (بیرونی، ص ۱۵۲). دکتر جلال خالقی مطلق: تشکیلات فرامانروایی در شاهنامه همان تشکیلات هخامنشی است…. کیخسرو درواقع همان کوروش و چهره افسانه‌ای کوروش بزرگ است… (ن.ک: هخامنشیان در شاهنامه)
پس با وجود پژوهش‌های ارزشمند، درباره شاهنامه و تاریخ ایران، عده‌ای با رویکرد کوروش‌ستیزانه و کورکورانه بیان می‌کنند که از کوروش بزرگ و هخامنشیان در شاهنامه یاد نشده است! مشخص نیست از چه رو این حساسیت تا این حد فقط برای کوروش وجود دارد، در حالی که نام بسیاری از پادشاهان ایران که وجود آنها در تاریخ ایران به اثبات رسیده، به صورت مستقیم و دست نخورده در شاهنامه نیامده است. آشکار است که کیخسروی کیانی در شاهنامه بیشترین سازگاری را با کوروش هخامنشی دارد. گرچه موافقان و مخالفان زیادی درباره موضوع هخامنشیان در شاهنامه نظر داده‌اند و ما با آگاهی از انتقادات، در این نوشتار سعی می‌کنیم درباره کوروش بزرگ در شاهنامه گفتگو کنیم. چند نکته بسیار مهم وجود دارد:
۱- نباید به داستان‌های شاهنامه، با دید تاریخی نگاه کنیم بلکه در داستان‌های شاهنامه تاریخ با داستان‌های افسانه‌ای آمیختگی داشته‌اند نه آنکه تاریخ را عینی و تخصصی نقل کنند.
۲- هر کدام از داستان‌های شاهنامه ویژگی‌هایی دارند که باید این ویژگی‌ها را مورد توجه قرار دهیم و بعد جنبه‌های تاریخی را استخراج کنیم.
۳- نباید فراموش کنیم که حکیم ابوالقاسم فردوسی بعد از گذشت هزاران سال از دودمان‌های ایران باستان، پس از تهاجمات بزرگ به ایران و سلطه آنها بر ایرانیان، شاهنامه را سرود، آن هم در زمانی که بسیاری از آثار باستانی در دسترس نبودند و بسیاری از کتیبه‌ها رمزگشایی نشده بودند.
۴- بررسی شخصیت‌های دیگر منابع باستانی، بحث دیگری است و باید در پژوهش‌های مفصل دیگر بررسی شوند. برای مثال باید توجه داشته باشیم که در بررسی «کَوی‌هَئوسروه» در اوستای ساسانی و «کیخسرو» در شاهنامه‌ی فردوسی باید به تفاوت‌ها توجه داشته باشیم. آنچه مورد توجه ما در موضوع «کوروش و کیخسرو» می‌باشد، «کیخسروی شاهنامه» است و نه «کَوی‌هَئوسروه در اوستا». ریشه تاریخی کَوی‌هَئوسروه به طور کامل نه تایید شده و نه رد شده است ولی کیخسرو در شاهنامه به مرور با آمیختگی‌های فراوان، چهره‌ای اسطوره‌ای پیدا کرده است. بنابراین یکی در اوستا ذکر شده و چه بسی ریشه تاریخی داشته است (هرچند قطعی نیست) و دیگری در شاهنامه ذکر شده است. آشکارا می‌توان گفت شخصیتی با شرایط کیخسروی شاهنامه در تاریخ وجود نداشته است که قلمرویی نظیر او داشته باشد.
قسمت قبلی: https://wisgoon.com/pin/58039417
قسمت بعدی:https://wisgoon.com/pin/58039749/
پس با وجود پژوهش‌های ارزشمند، درباره شاهنامه و تاریخ ایران، عده‌ای با رویکرد کوروش‌ستیزانه و کورکورانه بیان می‌کنند که از کوروش بزرگ و هخامنشیان در شاهنامه یاد نشده است! مشخص نیست از چه رو این حساسیت تا این حد فقط برای کوروش وجود دارد، در حالی که نام بسیاری از پادشاهان ایران که وجود آنها در تاریخ ایران به اثبات رسیده، به صورت مستقیم و دست نخورده در شاهنامه نیامده است. آشکار است که کیخسروی کیانی در شاهنامه بیشترین سازگاری را با کوروش هخامنشی دارد. گرچه موافقان و مخالفان زیادی درباره موضوع هخامنشیان در شاهنامه نظر داده‌اند و ما با آگاهی از انتقادات، در این نوشتار سعی می‌کنیم درباره کوروش بزرگ در شاهنامه گفتگو کنیم. چند نکته بسیار مهم وجود دارد:
۱- نباید به داستان‌های شاهنامه، با دید تاریخی نگاه کنیم بلکه در داستان‌های شاهنامه تاریخ با داستان‌های افسانه‌ای آمیختگی داشته‌اند نه آنکه تاریخ را عینی و تخصصی نقل کنند.
۲- هر کدام از داستان‌های شاهنامه ویژگی‌هایی دارند که باید این ویژگی‌ها را مورد توجه قرار دهیم و بعد جنبه‌های تاریخی را استخراج کنیم.
۳- نباید فراموش کنیم که حکیم ابوالقاسم فردوسی بعد از گذشت هزاران سال از دودمان‌های ایران باستان، پس از تهاجمات بزرگ به ایران و سلطه آنها بر ایرانیان، شاهنامه را سرود، آن هم در زمانی که بسیاری از آثار باستانی در دسترس نبودند و بسیاری از کتیبه‌ها رمزگشایی نشده بودند.
۴- بررسی شخصیت‌های دیگر منابع باستانی، بحث دیگری است و باید در پژوهش‌های مفصل دیگر بررسی شوند. برای مثال باید توجه داشته باشیم که در بررسی «کَوی‌هَئوسروه» در اوستای ساسانی و «کیخسرو» در شاهنامه‌ی فردوسی باید به تفاوت‌ها توجه داشته باشیم. آنچه مورد توجه ما در موضوع «کوروش و کیخسرو» می‌باشد، «کیخسروی شاهنامه» است و نه «کَوی‌هَئوسروه در اوستا». ریشه تاریخی کَوی‌هَئوسروه به طور کامل نه تایید شده و نه رد شده است ولی کیخسرو در شاهنامه به مرور با آمیختگی‌های فراوان، چهره‌ای اسطوره‌ای پیدا کرده است. بنابراین یکی در اوستا ذکر شده و چه بسی ریشه تاریخی داشته است (هرچند قطعی نیست) و دیگری در شاهنامه ذکر شده است. آشکارا می‌توان گفت شخصیتی با شرایط کیخسروی شاهنامه در تاریخ وجود نداشته است که قلمرویی نظیر او داشته باشد.
قسمت قبلی: https://wisgoon.com/pin/58039417
قسمت بعدی:https://wisgoon.com/pin/58039749/
۲.۵k
۰۶ آبان ۱۴۰۲
دیدگاه ها
هنوز هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.